بیش از سه دهه قبل ، اختلال وسواس فکری-عملی به عنوان یک اختلال غیرقابل درمان و اختلالی گیج کننده  برای متخصصان بالینی و محققان ، والدین و بیماران بود.خوشبختانه ، آن زمان ها را پشت سر گذاشته ایم. در ۳۰ – ۴۰  سال اخیر پیشرفت های چشمگیری در درمانهای رفتاری و دارویی رخ داده است و دیدگاه ها نسبت به وسواس تغییر یافته است.

با این حال وسواس درمان نشده ، بسیار سخت و عاملی ناتوان کننده است. جدا از اینکه اختلال وسواس فکری-عملی تشخیص داده شده است یا نه ، شاهد رنج فرزندتان بودن شما را  پریشان می کند حتی شاید احساس ناامیدی یا گیجی کنید.شاید شما هم به دام این حرف افتاده باشید و به فرزندتان بگویید “بس کن” یا “چرا این کار را می کنی؟”

اما جای امیدی هست. با درمان صحیح و تلاش سخت ، وسواس کاملاً قابل درمان است. تمام پایه های نظری این متن مبتی بر درمان شناختی رفتاری یا همان CBT است.

CBTیک روش درمانی است که پشتوانه تجربی دارد و از نظر علمی ثابت شده و در درمان وسواس بسیار موفق است. تحقیقات نشان داده است که CBT علائم را به اندازه دارو و بعضاً مؤثرتر از دارو کاهش می دهد. این بدان معنا نیست که داروها بی فایده هستند. درواقع بعضی اوقات مصرف داروها ضروری است چراکه ترکیبی از دارو و روان درمانی در برخی مواقع  لازم و موثرتر است. اما نکته این است که با تمرینات مداوم و درمان هدفمند ، وسواس قابل درمان است و افراد می توانند بهبود یابند.

CBT یک روان درمانی است که فرض  می کند  احساسات ، افکار و رفتارهای ما با هم ارتباط دارند و بر یکدیگر تأثیر می گذارند. ممکن است فرزند مبتلا به وسواس شما بسیار مضطرب باشد. اما گفتن جمله ی «احساس اضطراب نکن» فایده ای ندارد. این باعث نمی شود کودک شما احساس نگرانی کمتری داشته باشد و اغلب اوقات ، فقط احساس او را تشدید می کند.

به آخرین باری که عصبانی شدید و کسی از شما خواسته بود آرام شوید فکر کنید و یا آخرین باری که غمگین شدید و کسی به شما گفته خوشحال باشید. این کار سودی ندارد! اگر به همین راحتی بود ، من به عنوان یک روانشناس شغلی نداشتم و  فقط در اولین جلسه به بیمارانم می گفتم که احساس اضطراب نکنند و وسواس نداشته باشند و به این ترتیب درمان می شوند!!!

به عبارت ساده ، ما نمیتوانیم حس های خود را با انتخاب برای درک احساسی متفاوت تغییر دهیم. به این ترتیب ،  کودک شما به راحتی نمیتواند انتخاب کند ،که احساس اضطراب و نگرانی نکند. با این حال ، ما می توانیم طرز فکر خود را تغییر دهیم و می توانیم نحوه رفتار  خود  را تغییر دهیم و از آنجایی که افکار و رفتارهای ما با احساساتمان در ارتباط هستند بنابراین میتوانیم احساساتمان را مورد هدف قرار دهیم.

وسواس شامل دو بخش فکری و اعملی است. وسواس فکری شامل افکار است و وسواس عملی شامل رفتار هاست.و ما قدرت تغییر هردو را داریم.

وسواس فکری، افکار یا تصاویری مزاحم و ناخواسته هستند که می توانند پریشانی و اضطراب قابل توجهی ایجاد کنند. این افکار می تواند مربوط به آلودگی ، افکار یا تصاویر جنسی ناخواسته ، ترس از آسیب رساندن به خود یا دیگران ، نگرانی های مذهبی و بسیاری از افکار دیگر باشد. از آنجا که این افکار بسیار ناخوشایند هستند ، جای تعجب ندارد که کودک شما سعی کند آنها را نادیده بگیرد ، دور کند یا آنها را “خنثی” کند. این جا است که وسواس های عملی وارد می شود. وسواس های عملی ،رفتارها یا اعمال تکراری هستند که به صورت عینی یا ذهنی انجام می شوند ، کودک شما احساس می کند که برای جلوگیری از  وقوع پیامدهای ترسناک  باید ان اعمال را انجام دهد. این آداب غالباً به روشی خاص ،با تعداد معینی در طول زمان، یا تا وقتی که احساس کند «کاملا درست است» انجام میشود. هدف اصلی وسواس های عملی کاهش اضطراب است. وسواس های عملی لازم نیست که به وسواس فکری به صورت واقع گرایانه یا منطقی مرتبط باشند. به عنوان مثال ، یک کودک ممکن است برای خلاص شدن از یک فکر جنسی ناخواسته ، سه بار در اتومبیل را محکم ببندد. نکته مهم این است که ممکن است بچه ها نتوانند بیان کنند که چرا درگیر رفتار های اجباری خود هستند.بعضی از بچه ها ، ممکن است این رفتار های اجباری را شدید یا جدا از وسواس های فکری خود ندانند.

چه مولفه هایی باعث موفقیت درمان می شود؟

موفقیت در درمان به سه مولفه ربط دارد: سخت کوشی و تلاش ، مداخلات هدفمند و اتحاد درمانی قوی.

سخت کوشی: با خوردن یک سالاد وزن کاهش نمی یابد!

یک بار مقاومت در برابر یک عمل وسواسی باعث تغییر معنی دار و ماندگار نمی شود . فقط با یک بار امتحان کردن ترس یادگرفته می شود درحالی که با صد بار تلاش فراموش نمی شود. بنابراین ،  بسیار مهم است که کودک خود را تشویق به تمرین مداوم کنید.

درمان وسواس بخصوص در ابتدا بسیار  کار سختی است. با این حال ، هرچقدر که فرزند شما به تمرین خود ادامه دهد ، درمان آسان تر و آسان تر می شود . در طول درمان کارهایی که  در ابتدا فکر می کردند خیلی اضطراب آور است دشواری اش کمتر می شود،ادامه دهید!

مداخلات هدفمند: برای درمان وسواس ، به نوع خاصی از روان درمانی نیاز دارید. CBT یک درمان تجربی است که از نظر علمی برای درمان وسواس اثبات شده است.

هیپنوتیزم ، روانکاوی و درمان های حمایتی به تنهایی وسواس را کامل درمان نمی کند، حداقل درمورد وسواس کافی  نیستند. اگر صریح و روشن بگوییم: برخی روان درمانی ها برای وسواس موثرند و برخی دیگر نه!.

اتحاد قوی: یکی از مهمترین عوامل که نقش مهمی در بهبود دارداتحاد درمانی است که به معنی قدرت رابطه کودک و درمانگر است .با این حال ، این به این معنا نیست که فرزند شما بدون همکاری با یک درمانگر نمی تواند بهبود یابد.

اما اگر شما یا فرزندتان انگیزه کافی ندارید از متخصص کمک بگیرید. با توجه به اینکه انواع وسواس تفاوت های ظریف و جزیی باهم  دارند و هر نوع از آن به یک نوع خاص از درمان پاسخ می دهد ، توصیه می شود با متخصص بالینی دارای تجربه و تخصص در درمان های مبتنی بر شواهد همکاری کنید.